Hoe vier je 4 en 5 mei in coronatijd?
Na de feestelijkheden op Koningsdag breekt de jaarlijkse week van herdenken en vieren weer aan. Ik vind het belangrijk stil te staan bij waardevolle zaken die niet vanzelfsprekend zijn. Met regelmaat en in goede gewoonte herdenken is met zachte dwang stil staan bij de rauwe kant van het leven: onvrijheid, verlies, dood. Dwang ja, want zonder dwang blijf ik daar liever van weg. Nu tradities wegvallen door corona, vind ik het moeilijk om stil te worden.
Voor het tweede jaar op rij moet ik het min of meer zelf uit zoeken wanneer het op herdenken aankomt. De vertrouwde gang naar de oorlogsgraven in mijn geboortedorp wordt op 4 mei om kwart voor acht niet gemaakt. Niet het ingetogen wachten bij de begraafplaats. Niet het breekbare, a capella gezongen ‘Mijn schild ende betrouwen’ wat opstijgt uit de menigte. Ook niet de op trompet solo-gespeelde Last Post klinkend over de omliggende weilanden. Geen toespraak van de locoburgemeester of wethouderlijke afvaardiging van het gemeentebestuur.
Stil worden, het lukt niet
Het is de lokale Oranjevereniging die mij sinds jaar en dag met genoemde vormen dwingt om twee minuten stil te zijn. En ik heb het vorig jaar geprobeerd, stil te zijn voor de tv, onder de indruk van een lege Dam, maar het lukte me niet. Van binnen werd het niet stil. Bij het ontbreken van de gebruiken die me zo vertrouwd zijn, word ik niet begeleid naar een innerlijke stilte van twee minuten die gevuld wordt met bewuste eerbied, respect en dankbaarheid.
Waar denk jij aan?
Waar vul jij ze eigenlijk mee, die twee minuten? Doordat mijn patroon vorig en dit jaar onderbroken is, ben ik vooraf eens gaan nadenken waar ik nu eigenlijk bij stil sta, waar ik aan denk. Ik denk aan de tijd van mijn grootouders, zij waren nog maar net volwassen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Mijn grootvader werd te werk gesteld. Ik denk aan mijn oom, gevochten voor vrede en vrijheid in Libanon in de jaren tachtig. Ik denk aan al die mensen die omwille van afkomst, politieke voorkeur of seksuele gerichtheid in oorlogstijd het onderspit moe(s)ten delven.
Do it yourself
4 mei 2021 is de tweede jaarlijkse herdenking zonder de vertrouwde, lokale gebruiken. Hoe kan ik de rust en de plaats vinden om bewust stil te staan bij de prijs die betaald is voor vrede? Stilstaan bij hen die met naam of naamloos zich hebben ingezet voor vrijheid, te vaak met de dood op de koop toe… Naar goede gewoonte hangt aan ons huis op 4 mei de vlag halfstok. En natuurlijk stem ik die avond af op de nationale herdenking op de Dam. Maar op 5 mei bezoek ik eerst de oorlogsgraven in mijn geboortedorp om in de stilte die vertrouwde gedachten van respect, eerbied en dankbaarheid te zoeken. En aansluitend? Een bevrijdingsfestival in de achtertuin. Hoe geef jij vorm aan herdenken?
Foto: Wikimedia Commons, Agaath
