Kleur bekennen is ook écht kleur bekennen (briefwisseling #4)
Alleen een goed mens zijn, maar verder niks doen, is dat voldoende? En is het thema kleur bekennen op een gegeven moment klaar, dat alles er wel over gezegd is? We schrijven onze laatste brief over dit thema. Niet omdat het klaar is met dit thema, maar wel omdat we voor nu alles gezegd hebben.
Brief Annette (moeder):
Afgelopen week ontvingen wij het filmpje van de kleurrijke Top 100 van 2016. Peter R. de Vries werd uitgeroepen tot de nummer 1 van deze kleurrijke Top 100. Ik bekeek het filmpje een dag na het overlijden van Peter. Misschien zag ik het filmpje al eerder, maar juist nu werd ik écht geraakt. Peter hield een speech die zo kwetsbaar en strijdlustig tegelijkertijd was. Vooral het moment waarop hij sprak over elke dag in de spiegel kijken, naar zijn schouder. Op die schouder is de volgende quote getatoeëerd: “The only thing necessary for the triumph of evil is for good men to do nothing,” een quote van de filosoof Edmund Burke.
We schreven elkaar in de afgelopen weken over kleur bekennen, over het bestaan van institutioneel racisme, cultural appropriation, racisme verweven in ons taalgebruik en het tempo waarmee dit probleem uit de wereld wordt verbannen. We denken in grote lijnen hetzelfde, we bedoelen ook hetzelfde, maar dat is niet altijd genoeg realiseer ik me nu. Er moet wat gebeuren en gelukkig gebeurt er ook wat. Er is wat gaande..
Ik denk aan de voetballers van kleur van het Engelse team die hun penalty misten, dat leidde tot racistische opmerkingen op social media. Van één van de spelers die een penalty miste, werd ook een muurschildering met zijn portret beklad. Buurtbewoners plakten later hartjes en andere steunbetuigingen over de bekladding heen. Veel (Engelse) voetballers van kleur zijn de afgelopen jaren doelwit geweest van online racisme. In april voerden alle Engelse voetbalclubs daartegen nog actie. Ze ‘boycotten’ toen een weekend lang sociale media, door geen berichten te plaatsen op Twitter, Facebook en Instagram.
Racisme is nog lang niet uit de wereld, maar daar tegenover staat: we laten het niet meer gebeuren en kijken niet meer weg. Dat is een stap voorwaarts, dat is ergens net voorbij het dal en een heel klein stukje de berg op. In mijn eerste brief aan jou schreef ik over de tijd nemen en dat vergeleek ik met het klimmen en dalen in de bergen.
En dan die quote op de schouder van Peter R. de Vries. Het gaat mij te ver om die quote op mijn eigen schouder te laten zetten, maar de quote heeft me wel bezig gehouden. Alleen een goed mens zijn maar verder niks doen is geen optie. Peter liet de tekst niet alleen op zijn schouder zetten, hij noemde het keer op keer en het allerbelangrijkste: hij leefde er naar. Je zou kunnen zeggen dat het uiteindelijk zijn leven kostte. Hij heeft écht iets achtergelaten. Niet door alléén een goed mens te zijn, maar juist om op te staan voor zijn medemens. Zoals jij mij zo mooi schreef: “We zijn allemaal verbonden met elkaar, dus moeten we. En het gaat niet over winnen, maar over samenwerken. We moeten niet bang zijn voor wat we niet kennen, dat kan ons juist verrijken, we moeten kleur bekennen.”
Ik vond het leerzaam, deze brieven. Het heeft me opnieuw aan het denken gezet. Ik wist al dat ik in mijn eigen tempo wil gaan, maar dat ik wel moet blijven bewegen, met de tekst “The only thing necessary for the triumph of evil is for good men to do nothing,” figuurlijk op mijn schouders.
Liefs, je moeder
Antwoord Marie-Mae (dochter):
Dag lieve mama,
“The only thing necessary for the triumph of evil is for good men to do nothing.”
Dat is een goede quote zeg. En het is waar. Als je je mond houdt verandert het nooit. Als je er niets van zegt, zeg je eigenlijk: dit gedrag is de norm. Het is een goede en belangrijke stap dat racisme, maar ook seksisme, homofobie, transfobie, islamofobie en vetfobie tegengesproken wordt. (Ik hoop dat ik er nu niet een vergeet) Je geeft een grens aan: dit is onacceptabel. Bijvoorbeeld bij Rashford (Engelse voetballer).
Peter R. de Vries was een man die zijn quotes naleefde. Hij nam het op voor gemarginaliseerde groepen die onterecht werden behandeld. Hij deed dat, wat je zegt, radicaal. Zijn dood is vreselijk en ik geloof niet dat dingen gebeuren met een reden of dat we hier iets uit kunnen leren. Nee, het is oneerlijk en onrechtvaardig. Het enige wat we kunnen doen is stilstaan bij wat hij betekende. En ik hoop dat we allemaal een beetje Peter in ons dragen. Onze monden opendoen wanneer er onrecht voor je neus plaatsvindt. Ook wanneer het familie is. Ook wanneer het eigenlijk “gezellig” zou moeten zijn, we moeten kleur bekennen.
Ik weet niet zo goed wat ik je nog moet zeggen in deze brief. Het lijkt alsof veel van jouw vragen zijn beantwoord. We hebben elkaar weer dingen geleerd. Ik heb geleerd dat brieven schrijven eigenlijk een perfecte vorm is om in liefde uit te leggen wat je bedoelt. In gesprekken ben ik fel, meedogenloos zou ik zelfs willen zeggen. Dat is niet heel empathisch van me. Ik hoop dat ik de rustige toon van deze brieven mee kan nemen in gesprekken. Alhoewel, vuur is soms ook best goed.
Het enige wat ik nog tegen jou zou willen zeggen is: er zullen straks weer nieuwe vragen komen. Vragen die je misschien opnieuw overrompelen, vragen die in eerste instantie opnieuw weerstand bij je opwekken. En ik wilde nog zeggen: het is niet erg om weerstand te voelen. Ik geloof dat die weerstand vanzelf steeds meer verdwijnt en plaatsmaakt voor andere gevoelens, zoals een onrechtvaardigheidsgevoel of strijdlust.
En je kan dingen nooit meer “on-weten”, dus misschien zullen je dingen opvallen die je in eerste instantie niet eens zag. Bijvoorbeeld wat ik zei over witte acteurs en acteurs van kleur en hun rol-verdeling. Maar let ook maar eens op de Bechdeltest. Dat is een test die het seksisme test in een film. Een film slaagt voor de test als er minstens twee vrouwelijke personages in voorkomen met een naam, die met elkaar spreken over een ander onderwerp dan mannen of over de situatie van die mannen. Klinkt makkelijk, maar let maar eens op, dat is het helemaal niet. De meeste films slagen niet voor deze test (nog even een leuk feitje aan het einde van de rit).
Dag lieve mama, ik vond het fijn om met je te schrijven.
Liefs, je dochter
