Praten over de dood met je kind
“Mama, ik vind het zielig voor opa, alleen in die kist onder de grond.” We zijn net bij het graf van mijn schoonvader geweest als mijn dan driejarige zoon hierover begint. “Alleen opa’s lijf ligt nog in de kist, opa zelf is nu in de hemel. En wie is er nog meer in de hemel?” reageer ik. “God!” zegt zoonlief, stellig en vervolgens “Dan zijn ze daar met zijn tweetjes.”
Zomaar een klein gesprekje over de dood, zoals ik er al vele heb gevoerd. Voor kinderen is de dood in iedere leeftijdsfase anders. Als je drie bent is het nog heel abstract. Zo vroeg mijn zoon op een ander moment: “Papa, wanneer is opa nu klaar met dood zijn?” Voor onze dochter, destijds acht, was de dood iets engs. Ze wilde die dode opa liever niet meer zien. Iets maken voor op de kist vond ze wel heel belangrijk en fijn.
Hoe een kind reageert op overlijden heeft niet alleen te maken met leeftijd, maar ook met gevoeligheid en natuurlijk met de band die het met die ander had. Onze jongste kan zich opa al bijna niet meer herinneren. Dat is voor ons extra reden om regelmatig over opa te praten. Om wat hij nog weet levend te houden.
Door open over de dood te praten, geef je kinderen ruimte om te ontdekken wat doodgaan inhoudt. Dat het niet eng hoeft te zijn. Dat je er verdrietig van kan worden, of boos, of misschien wel opgelucht, als iemand verder lijden bespaard blijft. Door erover te praten ontdek je soms dat je kind dingen verkeerd begrepen heeft, je kunt dan uitleg geven.
Geef kinderen ruimte om te rouwen op hun eigen tempo. Ook als het om een huisdier gaat. Misschien word je er zelf verdrietig of gespannen van om over de dood te praten. Dat kun je ook aan je kind uitleggen, het laat ze zien dat het oké is om deze emoties te ervaren.
Het geloof kan een steun zijn in het omgaan met de dood. Een kaarsje aansteken in een kerk is een mooie vorm van herdenken. De gedachte dat een geliefde in de hemel is en dat het daar goed is, geeft rust. De dood is dan niet het einde, maar het begin van iets nieuws, waar je later samen deel van mag zijn.
Betty van der Wilt
Prachtig verwoord. Ik was 11 jaar toen mijn opa overleed. Ik was dol op mijn opa. Hij was de enige die mij echte liefde gaf mijn ouders konden dat helaas niet. Gelukkig heb ik nog wel samen met mijn lieve opa goed kontakt gehad op zijn sterfbed dat herinner ik mij nog zo goed. Hoe hij daar lag met ingevallen wangen. Als koosnaam zei hij toetie tegen mij. Ik mocht van mijn oma in de kamer waar mijn opa lag een appel gaan pakken van de schaal, toen mijn opa dat merkte zei hij met zwakke stem dag toetie. Opa heeft nu niets meer te vertellen he maar we hebben samen genoeg praatjes gehad.Ik voelde dat ik mijn opa zou gaan kwijt raken en begon te huilen, opa zijn antwoord was niet huilen hoor anders maak je opa ook verdrietig. Opa was een gelovige man hij zei tegen mij je weet toch wel waar opa naar toe gaat? Zo’n pracht herinnering. Helaas heb ik er niet meer van mee gekregen. Want een broer van mijn moeder die besliste wel even dat ik en mijn zus van toen 14 jaar niet mee mochten naar de begrafenis want die zetten de hele boel op stelten.Nog altijd vind ik dat in en in triest, teneerste had die broer daar niets over te vertellen en mijn ouders konden ook nergens mee omgaan, dit alles was in 1964 allicht herkenbaarheid van mensen van mijn generatie je werd weg gehouden bij de dood terwijl het hoort bij het leven.Omdat ik door een liefdeloze en mishandelde opvoeding als jong meisje klachten ging ontwikkelen van leegte angst verdriet niet weten waar ik me in het leven aan moest vast pakken, ben ik ook heel lang bang voor de dood geweest.En in mijn angsten en hartkloppingen liep ik op straat te bidden o Heer laat u mij alstublieft niet dood gaan.Er volgde een lange weg van hulpverlening waar ik over het geheel sterk uitgekomen ben en met mijn God zei dank sterke karakter toen ik met de dood geconfronteerd werd en ik had het geluk dat dat misschien eind 20 of dertiger was bewust de keus maakte en nu ga ik met Gods kracht eens heel goed naar een overleden mens kijken en de dood goed tot mij door laten dringen.Ik weet niet hoe het zal zijn als ik er zelf voor kom te staan maar ik heb de doodsangst helemaal overwonnen. Toon Hermans waar ik al 45 jaar een groot fan van ben hij werd mijn houvast in mijn leven heeft er ook pracht versjes over die me enorm kunnen troosten. Ik vind het een mooie vooruitgang dat een kind van drie gewoon al mag leren wat de dood is.
4 november 2019Betty van der Wilt
Ik heb vandaag een reactie geplaatst over praten over de dood met je kind. Kreeg net heel lief een reaktie van ds Otto Grevink. Ik heb vandaag al gebeld met een meneer van mijn kerk mijn reaktie stond er meteen onder maar er stond iets bij met een woord waar ik nu niet meer op kan komen. Het kwam erop neer dat het eerst goed gekeurd moest worden en ik begreep eruit dat het dan officieel geplaatst word. Nu is de reaktie helemaal verdwenen. De meneer die ik belde vond het prettig dat ik het melde hij wist ook niet precies hoe het zit. Kunt u mij laten weten hoe dit werkt en wanneer ik mijn reaktie als het ok is te zien krijg. Heb het gedeeld op mijn tijdlijn met mijn vrienden clubje maar nu kan niemand het lezen. En ik zelf ben het ook kwijt. Ik hoor het graag van u. Vriendelijke groet Betty van det Wilt.
4 november 2019Anneloes van ´t Hof
Hallo Betty,
De reactie moet inderdaad eerst goedgekeurd worden door de schrijver van de desbetreffende blog of door de hoofdredacteur van MijnKerk. Dan verschijnt de reactie onderaan het blogbericht. De reactie staat er nu op, zodat je het kunt delen met je vrienden.
5 november 2019Geesje Jaakke
Hoi Betty,
Bedankt voor je persoonlijke reactie. Mooi dat je steun kunt hebben aan Toon Hermans. Muziek kan soms zoveel betekenen. Alle goeds! Geesje
8 november 2019