• Diversiteit
• Lichaam & Geest

Kleur bekennen: hoe racistisch ben jij? [briefwisseling #01]

door Annette met LEV

16 juni 2021 2

Ik denk vaak: “ik ben niet racistisch’. Ik vind dat alle mensen gelijk zijn en iedereen gelijke kansen moet hebben. Maar ik vind ook dat sommige discussies wel ver gaan, omdat ík ze niet racistisch vind. Regelmatig denk ik: maar ik bedoel het niet racistisch, en er dan achteraan: dus is het niet racistisch. Maar ik heb ook een kritische dochter die mij vaak de ogen opent. Ze laat me zien dat racisme geen gebeurtenis is, maar een systeem. Dat ík niet bepaal of het racisme is, dat omgekeerd racisme niet bestaat en wit denken hardnekkig is. We schrijven de komende tijd brieven aan elkaar over dit onderwerp. Lees je mee?”

Dag lieve dochter,

Ongeveer een jaar geleden werd ik me voor het eerst bewust van mijn eigen “wit denkende hetero”-gedachten. De dood van George Floyd maakte heel wat los in de wereld, maar ook in ons gezin. Tot dan dacht ik dat ik niet racistisch was, dat ik iedereen als gelijke zie. Ik had mezelf al lang in het Kickout Zwarte Piet-kamp genesteld en begreep al een tijdje dat het niet om zwarte schmink ging, maar over iets veel groters. Dus ik dacht: het zit wel goed, ik ben niet zo’n witdenker. Na deze gebeurtenis, midden in de lockdown, hadden we avonden discussies over witte privileges, kleur bekennen, stereotypering en een kleurenblinde samenleving.

Het werd wel duidelijk dat ik nog veel te leren had, maar ik vond dat jij ook nog wat verandering kon gebruiken. Ik vond dat jij te snel ging en dat ik zover nog niet was. Je moet mensen meenemen op je reis. Ik vergeleek het met het dalen en klimmen van een berg. Als je in de bergen wandelt, dan moet je klimmen, afdalen en weer klimmen. Zo kom je van de ene bergtop naar de andere. Je kunt niet springen. Dat verwachtte jij wel van mij. Jij vond het op jouw beurt allemaal veel te traag gaan. Er moet nu écht wat gebeuren, we moeten kleur bekennen! Afijn, we vulden onze tijd met deze discussies. Het heeft me aan het denken gezet.

Inmiddels is het een jaar later en vraag ik me af waar we ergens met onze beklimming van de berg zijn. Vind jij, Marie-Mae, dat de hele gebeurtenis rondom George Floyd concrete resultaten heeft opgeleverd? En wat kan ik zelf doen om resultaat te boeken?

Liefs,

Je moeder

Antwoord Marie-Mae:

Dag lieve mama,

Als allereerst vind ik het goed dat dit platform gebruikt wordt om het over deze gevoelige onderwerpen te hebben. En daarmee beantwoord ik meteen je laatste vraag: volgens mij moet je het erover blijven hebben. Dan maar niet gezellig, dan maar ongemakkelijk, dan maar de sfeer verpesten. Volgens mij is bewustzijn verspreiden het meest belangrijk. Dan kun je nog op die andere berg zijn – waar jij zo mooi naar refereert – maar dan begin je wél te lopen. En bewegen is altijd beter dan stilstaan.

Ik ben het met je eens dat ik soms empathischer kan zijn naar mensen die nog niet zo ver zijn. Vaak vind ik het moeilijk om ruimte te geven aan emoties van de ander, omdat ik denk: lekker makkelijk, met je witte privileges het extreme onrecht van de ander “ongezellig” vinden. Dat vind ik dan niet in verhouding. Vaak hoor ik dan terug: “ja maar ik heb het ook moeilijk, mijn leven is óók echt niet makkelijk!”. Daar wil ik even duidelijkheid over scheppen: dat is ook zo, alleen heb je – als je wit bent – geen last van institutioneel racisme en ervaar je geen onrecht of micro-agressie vanwege je huidskleur. Maar je hebt gelijk, sommige mensen hebben meer tijd nodig. En het heeft geen zin om te duwen, iemand moet zelf de denkstappen maken.

Om je eerste vraag te beantwoorden: ik denk dat er zeker iets veranderd is. De afgelopen jaren heb ik zoveel gesprekken gevoerd met vrienden, met jullie, met school en klasgenoten, docenten en mensen op social media. Het bewustzijn over dit soort gevoelige en verdrietige onderwerpen groeit. Dat is een grote stap. We stappen langzaam maar zeker van zwarte piet af. Dat is ook een grote stap. Er staat ons ook nog veel te wachten. Denk aan de toeslagen-affaire. Denk bijvoorbeeld aan representatie in de politiek of in de media. Of aan tv-series en films. Vaak worden de hoofdrollen vertolkt door witte acteurs en worden de bijrollen gespeeld door acteurs van kleur, onder het mom van inclusiviteit. ‘Tokenism’ noem je dat. Daar kunnen we het nog weleens over hebben, het is te ingewikkeld voor nu. Hoekie voor hoekie. Of berg voor berg. 

Nu ik dit schrijf voel ik ook dat ik bang ben over te komen als een extreme woke gen-z–achtige activiste. Wat op een bepaalde manier waar is, ik zet me actief in om de dingen waar ik in geloof beter te maken, maar het kan een lezer ook weerhouden om mee te gaan in mijn verhaal. Het is nu een beetje een droog, maar ik hoop vooral dat de motor daarachter aanslaat. Ik geloof dat we allemaal gelijkwaardig zijn aan elkaar. En dat we allen verbonden zijn, dus zodra er onrechtvaardigheid in de wereld is, raakt dat ons allemaal en zijn we allemaal verantwoordelijk. 

Liefs,

Je dochter