Stilte: trekt het je aan of stoot het je af?
Er is iets dubbelzinnigs aan stilte. Het kan je tot rust brengen, maar het kan je ook juist knap onrustig maken. Wat doet stilte met jou?
Op 2doc zag ik de documentaire Drømmeland van de 60-jarige Nils die zich terugtrekt op een stukje ruig Noors bergland. Het is een herkenbaar verlangen. Zeker in deze tijd. Maar dat overgeven aan de weidsheid en stilte valt nog niet mee. In de documentaire zie je dat Nils zo ongeveer zit vastgeplakt aan zijn mobiele telefoon. Een puber is er niks bij. Het is hilarisch om te zien en stiekem gniffel je er een beetje om als kijker.
Stilte heeft meerdere gezichten
Maar wees eens eerlijk: herken je het ook bij jezelf? Zelfs als je erg verlangt naar stilte en eenvoud, kan de daadwerkelijke stilte best beangstigend zijn. Stilte heeft namelijk meerdere gezichten. In een mooi essay (Trouw 21 december 2019) gaat Vonne van der Meer in op die verschillende aspecten van stilte. Zo denkt ze aan de beklemmende stilte die ze ervoer toen ze als jong meisje last had van heimwee. Ze wilde er niet over praten, zelfs niet met haar beste vriendin. Die stilte is pijnlijk en schuurt.
Een zwijgend echtpaar in een restaurant
Of denk aan de stilte tussen geliefden. Er wordt vaak de spot mee gedreven: een stel dat in het restaurant tegenover elkaar zit en niks meer heeft te zeggen. Maar dat is tekort door de bocht, stelt Vonne: ‘Wie weet hebben ze genoeg aan hun eigen gedachten die niet meteen geuit hoeven te worden. Zolang er geen wrokkige stilte rond hun tafel hangt, zijn ze niet beklagenswaardig.’
Een natuurlijke cadans
Dat is ook mijn ervaring. Juist als je je op je gemak voelt bij iemand durf je stiltes te laten vallen in een gesprek. Al wandelend heb ik vaak de mooiste gesprekken. Het is net of het dan vanzelfsprekender is om af en toe stil te zijn. Die momenten van stilte, afgewisseld met woorden, zorgen voor een natuurlijke cadans. Er is ruimte om de woorden van de ander te overdenken. Of om de eigen gedachten te ordenen.
Stilte der stiltes
Heel ontroerend is ook wat Vonne schrijft over de ‘stilte der stiltes’, als de voorbidder oproept tot stil gebed. ‘Die stilte, wanneer een tien- of honderdtal mensen min of meer tegelijk naar binnen keert om verdriet en zorgen in hun eigen leven al biddend te benoemen, is misschien wel de intiemste. De stilte der stiltes. (..) Niets weet ik van die geknielde Pool naast me, de vrouw schuin voor me, maar deze heilige stilte verbindt ons.’
Het is deze heilige stilte waar we denk ik allemaal zo nu en dan behoefte aan hebben. Of je die nu vindt in een hutje op de hei, tijdens een wandeling of in de kerk.
Wat doet stilte met jou?
