Martine Bijl (71) overleden: ‘Want mij is een land beloofd en daar ga ik heen’
Ze zou er zelf een grap over gemaakt hebben: ‘Martine Bijl op Hemelvaartsdag overleden’. Op 30 mei overleed Martine Bijl, 71 jaar oud, aan de gevolgen van de hersenbloeding die haar enkele jaren geleden trof. Vlak voor de finale van Heel Holland Bakt, die ze zou presteren.
Haar subtiele en nuchter humor maakte haar niet alleen het zonnetje in huis, maar gaf haar ook de kracht om de hel waarin ze terecht kwam na haar hersenbloeding te beschrijven. Met af en toe die glimlach.
Naast haar tv-series (Zonnetje in huis, Kees&Co) en cabaretprogramma’s herinner ik me haar vooral van haar musicalvertalingen. Haar subtiele taalgevoel en humor klonken ook daarin door. Uit de lange lijst herinner ik mij vooral de vertaling van Josef and the Amazing Technicolor Dreamcoat. De musical gaat over de Bijbelse Jozef, zoon van Jakob, die in Egypte in de gevangenis terecht komt. Het nummer ‘Sluit alle deuren maar’ vind ik heel aangrijpend. Haar tekst is heel raak. Het is niet alleen maar een vertaling en bewerking. Het is een nieuwe tekst, met een eigen zeggingskracht. Dat maakte haar werk zo goed. Vandaag klinkt het voor mij ook als een lied bij de gevolgen van haar hersenbloeding, zoals zij die beschreef. Dat ‘vreemde wezen’ dat in haar is gaan wonen, heeft de deuren gesloten. Maar ze zal niet vergeten worden.
Drie dingen raakten me in dit nummer.
1. Lijden
Het eerste dat ze ongelofelijk aangrijpend verwoordde was het lijden in gevangenschap, en je daar niet in verliezen:
Sluit alle deuren maar
Doof alle sterren maar
Demp elk geluid
En verduister het licht
En ik lijd zonder bitterheid
Een dag of een eeuwigheid
Ik vraag niet om antwoord
Niet hier niet vandaag
2. Auschwitz
Geen woord teveel, ook niets aan toe te voegen. Ook niet aan de passage, waarin de gevangenschap van Jozef geassocieerd wordt met de massale opsluiting van Joden in de Tweede Wereldoorlog, die Martine heel duidelijk, kort en krachtig verwoordde:
Geef mij dan een nummer
In plaats van mijn naam
Ontken mij, vergeet mij
Ik heb niet bestaan
Ik ben niet belangrijk
Ik ben maar een enkeling
vermoord mij, begraaf mij
en laat mij vergaan
3. Hoop
Het derde dat me tot slot raakt is hoe knap ze de Bijbelse hoop verwoordt. Wat blijft er over als alles je wordt afgenomen? Helemaal in lijn van het Oude Testament beschrijft ze het beloofde land:
Sloop al mijn dromen maar
Steel mijn geliefden maar
Kinderen van Israël
Zijn nooit alleen
En de wanhoop nabij,
Zal ik sterk zijn en vrij
want mij is een land beloofd
En daar ga ik heen
Ik weet niet vanuit welke hoop Martine Bijl zelf leefde, maar deze hoop, deze belofte wens ik haar toe. Rust zacht, lieve Martine.
Hier wordt ik stil van. Wat treffend heeft Martine Bijl dit geschreven! Ik heb nooit geweten dat ze zo dicht bij het geloof woonde…maar ja, iemand kennen is heel wat anders dan een bekende zijn.
Ze zal met liefde omarmd worden daar bij de Vader.
Wat mooi verwoord. Bedankt!
Lieve martine
Bedankt voor de persoon die je bent geweest.
Mooi mens.
Rust zacht!
Mijn man mocht herstellen na zo’n groot herseninfarct. Dit bericht maakt me dankbaar het lied geeft woorden ook aan mijn gevoel. Heel veel goeds voor haar nabestaanden.
Gaaf! hopelijk wist ook zijzelf dat er een woning voor ons is gemaakt in t paradijs voor diegenen die Gods kind zijn
Als je dat geloofd is sterven een uitkomst.
R.i.p. Martine
Vanmorgen zat ik nog met een l.p van haar in m,n handen, het lied vanmorgen vloog ze nog kwam bij mij op,wist toen nog niet van haar overlijden……ze was een mooi mens, heb veel van haar talenten genoten en nog.
Haar innerlijke leven was een bron niet gedoofd.
Ontroerend gedicht over hoop. Raak neergezet en ik hoop dat zij het beloofde heeft bereikt. Rust zacht Martine, dank voor alles wat je ons hebt nagelaten. Ik heb van je genoten.
Werkelijk prachtig verwoord. rust zacht Martine in het Eeuwig Vaderhuis.