Wat is Pasen: 10x antwoord op jouw vragen
Wat is Pasen ook alweer? Kort gezegd: met Pasen vieren we de opstanding van Jezus. Dat klinkt misschien eenvoudig, maar vaak roept het paasverhaal ook vragen op. En dan hebben we het nog niet eens over Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag. En trouwens… wat hebben paaseieren eigenlijk met Pasen te maken? In deze blog geeft dominee Otto Grevink antwoord op tien veelgestelde vragen over het paasverhaal uit de Bijbel.
1. Wat is Pasen?
Met Pasen vieren we dat Jezus is opgestaan uit de dood. Jezus was door de Romeinen gekruisigd en is gestorven. Op de derde dag stond hij op uit de dood. Zo had hij dat ook voorspeld. Jezus maakte behalve vrienden ook vijanden. Met name onder Farizeeën en schriftgeleerden, mensen die hun visie op de joodse godsdienst bewaakten. Jezus voelde dat hij dat zou moeten bekopen met zijn leven. En daarom voorspelde hij geregeld dat hij zou moeten sterven en opstaan. Zijn leerlingen begrepen dat niet, maar hoe zou je je dat ook moeten voorstellen?
2. Wat gebeurde er tijdens het Joodse Paasmaal (Laatste Avondmaal)?
Tijdens het Joodse Paasfeest zitten de leerlingen met Jezus aan het Joodse Paasmaal. Jezus pakt van de tafel brood en wijn en verbindt dat met zijn lichaam en bloed. Hij zegt: ‘Luister goed naar mijn woorden: Eén van jullie zal mij uitleveren.’ De leerlingen werden heel verdrietig en ze vroegen allemaal aan Jezus: ‘Ben ik het? Nee toch, Heer!’ Jezus antwoordde: ‘Eén van jullie nam net iets uit de schaal, tegelijk met mij. Dat is de man die mij zal uitleveren. De Mensenzoon zal sterven. Dat wordt al verteld in de heilige boeken. Maar wat een ramp zal dat zijn voor de man die mij uitlevert! Die man had beter niet geboren kunnen worden.’ Judas, de man die Jezus ging uitleveren, zei: ‘Ben ik het, meester? Nee toch!’ Jezus zei tegen hem: ‘Je zegt het zelf.’
Tijdens het eten nam Jezus een brood. Hij dankte God, brak het brood in stukken en deelde het uit. Hij zei: ‘Kijk, dit is mijn lichaam. Eet ervan.’ Daarna nam hij een beker wijn. Hij dankte God en liet de beker rondgaan. Hij zei: ‘Drink allemaal uit deze beker. Want dit is mijn bloed. Als ik gedood word, zal mijn bloed vloeien. Maar daardoor zullen veel mensen gered worden, want hun zonden worden vergeven. Dat heeft God beloofd.’ Jezus zei ook: ‘Luister naar mijn woorden: Vanaf nu zal ik geen wijn meer drinken. Ik zal pas weer wijn drinken als ik samen met jullie in de nieuwe wereld van mijn Vader ben.’ Toen zongen Jezus en zijn leerlingen een lied om God te danken. Daarna gingen ze op weg naar de Olijfberg. (Matteüs 26)
3. Waarom heeft Judas Jezus verraden?
Ondertussen heeft Jezus’ leerling Judas hem verraden. Waarom? Omdat hij vond dat de zalving van Jezus’ hoofd met olie door een vrouw geldverspilling was? Of deed hij het voor het geld dat hij kreeg voor de overlevering? Of was hij teleurgesteld in Jezus omdat hij niet deed wat hij verwachtte? En wat verwachtte hij dan? Wie zal het zeggen. Feit is dat Jezus werd overgeleverd en voor de Joodse en Romeinse rechtbank werd geleid. De Romeinse gouverneur Pilatus kan niets verkeerds in hem ontdekken, maar de menigte mensen roept: Hij moet aan het kruis! (Matteüs 27). En zo gebeurt het dat Jezus aan het kruis wordt gehangen, en sterft.
4. Waar werd Jezus begraven?
Jezus wordt daarna in een rotsgraf gelegd. Hiervoor wordt een steen gerold, met bewakers ervoor. De verhalen van de opstanding verschillen van elkaar, maar niet in het belangrijkste: de steen is weg, en Jezus ligt er niet meer. Er wordt verteld dat hij is opgestaan. En de vrouwen die bij het graf komen vertellen dat door aan de leerlingen. En ze hebben de belofte gekregen dat ze Jezus weer zullen zien. Het opstandingsverhaal vind je onder andere in Matteüs 28 en Johannes 20.
5. Hoe zit het met Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag?
- Op Witte Donderdag wordt het verhaal verteld van het Laatste Avondmaal. Dat is het Joodse Paasmaal waarop Jezus brood en wijn nam en dat verbond met zijn eigen lichaam en bloed, en met zijn sterven.
- Op Goede Vrijdag wordt het lijdensverhaal van Jezus verteld. Na het verraad van Judas en het proces voor de Joodse en Romeinse rechtbank wordt Jezus gekruisigd.
- Op Stille Zaterdag is het stil. Jezus is dood. De leerlingen zijn verslagen. Bovendien is het een sabbat, de wekelijkse Joodse rustdag. ‘s Avonds of ‘s nachts vieren christenen de Paaswake. Een wake bij het graf van Jezus, die daaruit zal opstaan.
6. Wat is er goed aan Goede Vrijdag?
Je kunt je terecht afvragen wat er goed is aan Goede Vrijdag. Het is een vreselijk verhaal dat gaat over lijden, eenzaamheid, moeite en pijn. Er wordt wel gezegd dat het woord ‘goed’ hier afstamt van het Germaanse ‘goedelijk’, oftewel goddelijk. Een goddelijke vrijdag. Het enige wat goed kan zijn aan Goede Vrijdag is wat God ermee op het oog heeft. Het lijden van Jezus zal niet het einde zijn. God maakt er een einde aan dat het leven stopt bij het lijden en de dood. Daarom wordt die gruwelijke vrijdag een goede vrijdag.
7. Als Jezus op de derde dag opstaat, waarom is dat dan op zondag en niet op maandag?
Als we drie dagen tellen vanaf Goede Vrijdag tot aan Pasen, dan is vrijdag de eerste dag, zaterdag de tweede en zondag dus de derde. Een beetje bijzondere rekensom, dat klopt. Uit de bijbel weten we in ieder geval dat de opstanding op de eerste dag van de week, ná de sabbat, op zondagochtend, plaatsvond (Johannes 20: 1). Hoe het ook zij, gelukkig hebben we óók op maandag een paasdag.
8. Waarom verschilt de datum van Pasen elk jaar?
Pasen valt elk jaar op een andere datum. De berekening daarvan is behoorlijk ingewikkeld. Het komt er kort op neer dat Pasen op de eerste zondag na de volle maan na het begin van de lente (21 maart) valt. Dat betekent dat Pasen valt tussen 22 maart en 25 april. Omdat alle andere feesten rondom Pasen afhankelijk zijn van deze datum, verschilt ook hun datum elk jaar. Dat geldt voor Aswoensdag (40 dagen vóór Pasen min de zondagen), Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag vóór Paaszondag, Hemelvaart (veertig dagen ná Pasen) en Pinksteren (50 dagen na Pasen).
9. Wat hebben paaseieren ermee te maken?
Paaseieren hebben net zo weinig met Pasen te maken als de kerstboom met Kerst. Paaseieren vinden waarschijnlijk hun oorsprong in een volksverhaal over de Germaanse godin Eostre. Zij komt een vogeltje tegen dat niet mee kan in de lente, omdat haar vleugeltjes bevroren zijn. Eostre verandert het vogeltje dan in een haas. Eenmaal per jaar mag ze, net als haar soortgenoten, eieren leggen. De herkomst van het verhaal is onduidelijk; misschien is het zelfs in de christelijke tijd (zeventiende eeuw) verzonnen. Daarom hoeven we het niet meteen als ‘heidens’ af te doen, hoewel we wel mogen vaststellen dat het niets met het christelijke Paasverhaal te maken heeft. In die zin dat het niet in de bijbel staat. Toch is de naam van het feest, Pasen, in de ons omringende landen van deze godin afgeleid: Ostern (Duits) en Easter (Engels).
Het christelijk paasverhaal gaat niet over de paashaas met zijn eieren. Het gaat over Jezus. Hij stond op uit de dood. Dat geeft nieuwe hoop en een perspectief voor nieuw leven. Die eieren kun je perfect gebruiken om dat kinderen én volwassenen te laten ervaren. Dat ei, hoe hard en levenloos het er ook uitziet: binnenin gebeurt iets. En dan breekt een kuiken door het ei. Niks levenloos. Nieuw leven! En die haas? Een waakzaam dier, die geen hol heeft maar een leger in het open veld. Een gat in de grond. Waakzaam, zoals wij waakzaam mogen zijn op de terugkeer van Jezus.
10. Wat gebeurde er in de veertig dagen voor Pasen?
De Veertigdagentijd of Lijdenstijd gaat dan ook over de eindigheid van het leven en het lijden in de wereld. Daarbij stilstaan kan helpen om extra te voelen wat Jezus voor ons betekend heeft, door na zijn lijden en sterven op te staan. De dood heeft niet het laatste woord. En het lijden dus ook niet. Daarom vasten veel mensen op de een of andere manier in deze tijd. Om luxe of iets dat blij maakt even niet te gebruiken om even bij de andere kant van het leven stil te staan. En ook om misschien te ontdekken dat die luxe en wat je normaal blij maakt eigenlijk helemaal niet zo belangrijk is. De zondagen worden in die veertig dagen niet meegerekend, omdat elke zondag een eerste dag van de week is, net zoals de paasmorgen. Een mini-paasdag dus.
Op welke vragen rondom Pasen zou jij graag antwoord willen? Laat het ons weten.
