• Lichaam & Geest
• Meditatie & stilte
• Tijd & Talent
• Zinvol leven

Zinvol leven: inspiratie uit het klooster

door Rebecca Schoon

8 juli 2021 2

Elk jaar bezoek ik minstens één weekend een klooster. Het ritme van een klooster werkt heilzaam voor mij. Iets in de rust, in de sfeer, in de stilte, in het herhalende, dwingt mij om stil te staan, tot rust te komen en op mijn leven te reflecteren. En in dat alles ontdek ik dan weer wat de zin van mijn leven is. Wat mij dankbaar maakt. Hoe rijk mijn leven eigenlijk is. Wil Derkse heeft een prachtig boekje geschreven over het kloosterleven. Hij beschrijft daarin de drie geloften die een vrouw in het klooster aflegt: Stabilitas, Conversatio morum en Obedentia. Wat houden die geloften in en wat kan ik daarvan meenemen in mijn dagelijks leven? 

Wil Derkse schrijft in zijn boek “Een levensregel voor beginners” over benedictijnse spiritualiteit voor het dagelijkse leven. En dat blijkt heel down to earth te zijn, tastbaar en ook vertaalbaar naar ons leven. De benedictijnse spiritualiteit in een notendop: Ut in omnibus Deus glorificetur – dat in alles wat we doen God’s lof bezongen wordt.

Drie geloften: Stabilitas, Conversatio morum en Obedientia

In het boek beschrijft Derkse de belangrijkste aspecten van de leefregel die Benedictus schreef in de eerste helft van de zesde eeuw, en hoe universeel en actueel deze nog steeds zijn. Er zijn drie geloften die een moniaal (een vrouw in het klooster) aflegt: Stabilitas, Conversatio morum en Obedientia. Ze klinken beperkend, zegt Derkse, maar ze staan juist voor persoonlijke groei en bevrijding. 

1. Stabilitas: erbij blijven met je aandacht

Stabilitas (‘standvastigheid, blijvendheid’) houdt in dat je blijft bij alles waaraan je je verbonden hebt. Laat je niet te snel afleiden en loop niet weg als het even moeilijk wordt. Het gaat over betrokkenheid, volhouden op de plek waar je hoort, met je volle aandacht erbij blijven. Laat je niet afleiden door nog twintig keuzes, maar blijf in dit moment. Soms vraagt dit geduld, maar heb vertrouwen dat er nieuw leven komt. Dat kan gaan over je gezin of werk of waar je je ook aan verbindt. Maar het gaat ook over kleinere dingen, alledaagse momenten. Blijf erbij met je hart en met je gedachten als je kind je iets wil vertellen of met je wil spelen. Dat raakte me. Wat is het toch verleidelijk om dan af te dwalen. 

2. Conversatio morum: in kleine stapjes groeien

Letterlijk betekent conversatio morum: verandering in waarden en levenswijze. Het gaat over veranderen in kleine stapjes, met als doel persoonlijke groei en kwaliteit van leven. Het gaat om haalbare doelen, het aanleren van goede gewoontes. Is er steeds geen tijd om genoeg tot rust te komen in de week? Bouw dan een uur in op een geschikte dag om altijd te wandelen en de boel de boel te laten. Benedictus adviseert om regelmatig contact leggen met ‘bronnen van waarde’. Lectio Divina bijvoorbeeld, waarbij je de Bijbel of een andere voedende tekst aandachtig en langzaam leest. Niet om informatie te vergaren, maar om de woorden tot je door te laten dringen, je te laten raken en zo transformatie op gang te brengen. Hoe klein ook. 

3. Obedientia: de kunst van aandachtig luisteren

Obedientia gaat om een extra goed horen, een heel aandachtig luisteren, ge-hoorzaam zijn. Het laatste klinkt ouderwets, vrijheid beknottend, zo zegt Derkse, maar het gaat hier om horen met je hart. Het waarachtig openstaan voor het appèl dat een situatie of een persoon op ons doet en dat ‘ter harte’ nemen. Het is geen beëindiging van persoonlijke vrijheid, maar het beginpunt van bevrijding. Van harte ‘ja’ zeggen tegen de ander en open staan voor diens inbreng. Derkse benadrukt dat júist ook de leidinggevende moet openstaan en oprecht luisteren naar zijn mensen. Er wordt van de abt (hoofd van de abdij) veel gevraagd als het gaat om goed luisteren. Hij dient daarin het voorbeeld te geven. Hebben wij in vergaderingen vaak ons punt al van tevoren gemaakt of staan we werkelijk open voor wat anderen inbrengen? Luisteren we werkelijk naar wat een familielid ons probeert duidelijk te maken? Het doet me denken aan het boek ‘Luisteren naar kinderen’ van Thomas Gordon, dat ik momenteel lees. Ook heel inspirerend!

Het kloosterritme thuis volhouden

De drie geloften van Stabilitas, Conversatio morum en Obedentia gedijen het beste in een heilzaam ritme. Het ritme van werken, bidden en ontspanning. Geen van deze activiteiten is superieur aan de andere. Elke activiteit is geheiligd, in alledrie is God aanwezig. Het lukt me altijd goed om mee te deinen in het ritme van het klooster. Lastiger is het om dat thuis vol te houden.

Maar zoals Benedictus volgens Derkse ook benadrukt: alles gaat met vallen en opstaan. Groeien gaat met horten en stoten. De kunst is om te kunnen beginnen en te kunnen ophouden. Ook als het werk nog niet af is leg je je pen neer, klap je je laptop dicht of leg je je schroevendraaier weg. In het klooster loop je naar de kapel en de stilte en de Gregoriaanse cadans van de psalmen nemen je mee. Thuis doe je dat door op de fiets te stappen of wat dan ook. En voor elke activiteit geldt: blijf erbij met je aandacht (Stabilitas), leer in kleine stapjes (Conversatio morum) en luister werkelijk naar de ander of naar het ruisen van de wind (Obedientia).