• Geloof en spiritualiteit
• Geloven & Ontdekken
• Lichaam & Geest
• Meditatie & stilte
• Tijd & Talent
• Zinvol leven

Zinvol leven volgens christelijke mystici: Meister Eckhart #2

door Rebecca Schoon

2 februari 2023 1

In deze blog lees je over de mystiek van Meister Eckhart (1260-1328 na Chr). Eckhart spoort aan tot een helemaal leeg maken van jezelf en zo de eenheid tot God te zoeken. Wat is mystiek eigenlijk? En een mystieke ervaring? En heb ik dat zelf wel eens meegemaakt? Om dat te onderzoeken ben ik het boek: ‘Laat heb ik je liefgehad: Christelijke mystiek van Jezus tot nu’ ingedoken.

Twee van de stromingen in de christelijke mystiek zijn de Liefdesmystiek en de Wezensmystiek. Volgens de eerste zoekt de mens naar de Geliefde (God) met wie hij zich uiteindelijk verenigt. Deze komt van Augustinus. Volgens de Wezensmystiek moet de mens al het weten loslaten, terecht komen in een niet-weten, in een louter ‘zijn’. God en mens vallen dan samen. Eckhart was de grondlegger voor deze mystiek.

Terugkeren naar de eenheid van de schepping volgens Eckart

Terwijl de kerkelijke overheid in verval raakt, worden er nieuwe stemmen gehoord. Zoals Eckart met zijn wezensmystiek. Op een aantal essentiële punten stond hij haaks op de tot dan toe geldende christelijke mystiek. Hij zegt: In den beginne was er het Ene, het absolute, ondeelbare, eeuwige, welke de Godheid is. God stort zich dan uit over de wereld en het Ene wordt het Vele (de schepping). Doel van zijn mystiek is dat de mens terugkeert naar die oorspronkelijke ‘eenheid’. 

Alles leeg maken volgens Eckart

De ziel vindt die weg weer terug, wanneer ze alle gehechtheid aan de materiële wereld opgeeft. Hij bereikt dan een ‘armoede van geest’, zodat hij even onnoembaar, even leeg wordt als God in wezen is. Die plek in de ziel waar de mens de eeuwigheid smaakt noemt hij het ‘vonkje’ of ‘topje van de ziel’. In zijn mystiek worden zowel het kennen als het willen, de rede als de liefde uitgewist. Vanuit die leegte kun je ook handelen. In het verhaal uit het evangelie over Maria en Martha, is Martha voor hem het voorbeeld van een ‘gerijpte zielegrond’. Zij handelt vanuit de eenheid, die ze al verkregen heeft. Ze heeft geen middelen (uitleg van Jezus e.d.) meer nodig. 

Via niemandsland naar de bodem

De weg van loslaten is bijzonder moeilijk en pijnlijk en beangstigend. Het is een klein beetje sterven om omgevormd te worden. Je bevindt je dan letterlijk in niemandsland, zonder steunpunten. “De mens kan vervolgens terugkeren naar deze ‘grond’, deze ‘bodem’, deze ‘bron’ van alle leven, wanneer hij doorgebroken is naar zijn diepste, wezenlijke zijn.”(blz. 246) Deze mens is ‘leeg en vrij’ van zichzelf. Dan pas kan God in hem werken. 

Hoe kom je tot een mystieke ervaring?

Zowel Augustinus als Meister Eckhart zeggen: onthecht je eerst van al het wereldse. Dat kan door te vasten, het oefenen in gebed en meditatie, belangeloos dienstbaar zijn etc. Het is heel persoonlijk, ieder moet zijn eigen weg hierin vinden. Het is geen makkelijke weg. Loslaten. In de komende weken zal ik een podcast maken met een zomer-meditatie en schrijven over mediteren voor het slapen gaan. Wie weet helpt dat je op weg om jezelf van binnen leeg te maken. 

Heb je wel eens een toestand ervaren van ‘armoede van geest’? Dat alles leeg was van binnen, kalm, zonder gevoelens en gedachten? Ervaarde je dit als een mystieke ervaring? Een één worden met God? We horen graag jullie ervaringen!